Coenderskaart

De oudste wandkaart van de provincie Groningen is in ca. 1678 vervaardigd door de gebroeders Wilhelm en Frederik Coenders van Helpen. Zij baseerden zich op de kaarten van Barthold Wicheringe en De Witt, en voegden er rondom elementen aan toe. De schaal is plm. 1 : 88.000.

De kaart is opgedragen aan stadhouder Hendrik Casimir de Tweede.  Linksonder is de titel vermeld: ‘Geographische Beschrijvinghe van de Pr. Stadt En Oml.’ In het midden, onderaan, zijn afgebeeld twee schaalstokken, met vermelding van Duitse en Franse mijlen. De wapens bovenin zijn van de stadhouder (links) en de provincie (rechts).

De drie wapens onderin zijn v.l.n.r. van de belangrijkste Zijlvesten: Aduarder Zijlvest, Winsumer en Schaphalsterzijlvest en het  Delfzijlster Zijlvest. Daartussen staan gezichten op de stad Groningen en Appingedam.

Aan beide zijden van de kaart staan afbeeldingen van 24 Groninger borgen en de wapens van de bewoners / families uit die tijd.

Gezien vanaf links, van boven naar beneden zijn het de borgen:

Fraam, Huizinge

Nienoord, Midwolde / Leek

Billingeweer, Bellingeweer

Onsta, Wetsinge

Verhildersum, Leens

Asinga, Ulrum

Lulema, Warfhuizen

Dyxsterhuys, Pieterburen

Ompta , ’t Zandt

Lellens, Lellens

Harsens, Harsens

Snelgersma, Appingedam

Rechts, van boven naar beneden:

Nittersum, Stedum

Farmsum, Farmsum

Tammaingahuysen, Ten Post

Fraeylenborch, Slochteren

Holwinda, Nansum

Fraylema, Losdorp

Warffumborg, Warffum

Meyma,  Baflo

Duirsum in den Ham, Loppersum

Andringaborg, Feerwerd

De Eest, Doezum

Luinga,  Bierum